Hap Bilgi Oturumu

💬 Sohbet

19:23:20

AI Öğretmen

Merhaba, bana Türkçe ile ilgili ne sormak istersin?

19:23:20

Öğrenci

fiilimsi

19:23:29

AI Öğretmen

Fiilimsiler konusuyla ilgili yardım istemene sevindim! Üniversite sınavlarına hazırlıkta önemli bir konu. Şimdi fiilimsileri detaylı bir şekilde inceleyelim.

**Fiilimsiler: Genel Bakış**

Fiilimsiler (eylemsiler), fiil kök veya gövdelerinden türetilerek cümle içinde isim, sıfat veya zarf görevinde kullanılan sözcüklerdir. Fiiller gibi çekimlenemezler, ancak fiillerin taşıdığı anlamı korurlar. Üç tür fiilimsi vardır: isim-fiil (ad-eylem), sıfat-fiil (ortaç) ve zarf-fiil (ulaç).

**1. İsim-Fiil (Ad-Eylem)**

* Fiil kök veya gövdelerine "-ma, -me, -ış, -iş, -uş, -üş, -mak, -mek" ekleri getirilerek oluşturulur.
* Cümle içinde isim gibi kullanılırlar. Özne, nesne, tümleç gibi görevler üstlenebilirler.

Örnek:

* **Okumak** güzeldir. (Özne)
* **Gülmeyi** unutma. (Nesne)
* **Yürüyüşe** çıktık. (Tümleç)

İpucu:

"-ma / -me" eki, hem isim-fiil hem de olumsuzluk eki olarak kullanılabilir. Cümledeki anlamına dikkat ederek ayırt etmelisin. Örneğin: "Ders çalışmaya başladı." (isim-fiil) ve "Ders çalışmaya başlama!" (olumsuzluk eki).

**2. Sıfat-Fiil (Ortaç)**

* Fiil kök veya gövdelerine "-an, -en, -ası, -esi, -maz, -mez, -ar, -er, -dık, -dik, -duk, -dük, -mış, -miş, -muş, -müş" ekleri getirilerek oluşturulur.
* Cümle içinde sıfat gibi kullanılırlar ve bir ismi nitelerler.

Örnek:

* **Koşan** çocuklar gördüm. (Hangi çocuklar? Koşan çocuklar.)
* **Görülmedik** olaylar yaşandı. (Nasıl olaylar? Görülmedik olaylar.)
* **Çalışan** kazanır. (Çalışan insan kazanır.)

Yaygın Hata:

Sıfat-fiillerle sıfatları karıştırmamak gerekir. Sıfat-fiiller fiilden türetilirken, sıfatlar isim soylu sözcüklerdir. Örneğin: "Kırık cam" (sıfat-fiil) ve "Mavi cam" (sıfat).

**3. Zarf-Fiil (Ulaç)**

* Fiil kök veya gövdelerine "-ken, -alı, -eli, -madan, -meden, -ınca, -ince, -unca, -ünce, -ıp, -ip, -up, -üp, -arak, -erek, -dıkça, -dikçe, -casına, -cesine, -r... -maz, -mez..." gibi ekler getirilerek oluşturulur.
* Cümle içinde zarf gibi kullanılırlar ve fiilin veya fiilimsinin nasıl, ne zaman, neden yapıldığını belirtirler.

Örnek:

* **Gülerek** konuştu. (Nasıl konuştu? Gülerek.)
* **Gelirken** ekmek aldım. (Ne zaman ekmek aldım? Gelirken.)
* **Çalışmadan** başaramazsın. (Neden başaramazsın? Çalışmadan.)

Yaygın Hata:

Zarf-fiillerin bazı ekleri (örneğin "-ken") zaman zarflarıyla karışabilir. Cümledeki anlamına dikkat etmelisin. Örneğin: "Eve giderken kaza oldu." (zarf-fiil) ve "Dün akşam sinemaya gittik." (zaman zarfı).

**Özet**

* Fiilimsiler, fiil kök veya gövdelerinden türetilen, ancak fiil gibi çekimlenemeyen sözcüklerdir.
* Üç türü vardır: isim-fiil, sıfat-fiil ve zarf-fiil.
* Cümle içinde isim, sıfat veya zarf görevlerinde kullanılırlar.
* Eklerini ve cümledeki anlamlarını iyi öğrenmek, fiilimsileri doğru tespit etmeni sağlar.

Şimdi, fiilimsilerle ilgili bir alıştırma yapmaya ne dersin? Örneğin, aşağıdaki cümlede geçen fiilimsileri bulabilir misin?

"Eve gelince, yorgun argın bir şekilde koltuğa uzandı."

🤔 İlgili Sorular:

Bu bilgi gerçek hayatta ne işime yarayacak?
Fiilimsilerin cümledeki anlamını değiştirmesi ne gibi sonuçlar doğurur?
Tüm fiilimsi eklerini ezberlemek zorunda mıyım?

19:30:32

Öğrenci

sıfattamlaması

19:30:40

AI Öğretmen

Sıfat tamlamaları konusunu öğrenmek istemene sevindim! Üniversite sınavlarında sıkça karşılaşılan bir konu. Şimdi sıfat tamlamalarını detaylı bir şekilde inceleyelim.

**Sıfat Tamlaması: Genel Bakış**

Sıfat tamlaması, bir ismin (isim soylu sözcüğün) bir sıfat tarafından nitelendiği veya belirtildiği söz öbeğidir. Tamlamayı oluşturan iki temel unsur vardır:

* **Tamlayan:** Sıfat (niteleme veya belirtme sıfatı)
* **Tamlanan:** İsim (isim soylu sözcük)

Sıfat, tamlanan olan ismin önüne gelerek onun özelliklerini belirtir veya onu niteler.

Örnek:

* **Kırmızı** araba (Niteleme sıfatı)
* **Beş** öğrenci (Belirtme sıfatı - Sayı sıfatı)
* **Bu** kitap (Belirtme sıfatı - İşaret sıfatı)

**Sıfat Türleri ve Sıfat Tamlamaları**

Sıfatlar, tamlama içinde tamlayanı oluştururken farklı anlam ilişkileri kurabilirler. Başlıca sıfat türleri ve bu türlerin sıfat tamlamalarına örnekleri:

1. **Niteleme Sıfatları:** İsimlerin rengini, durumunu, biçimini vb. özelliklerini belirtir.

Örnek:

* **Güzel** ev
* **Yüksek** dağ
* **Yuvarlak** masa

2. **Belirtme Sıfatları:** İsimleri sayı, işaret, belgisizlik veya soru yoluyla belirtir.

* **Sayı Sıfatları:** İsimlerin sayılarını belirtir.

Örnek:

* **Üç** elma
* **Beşinci** kat
* **Yarım** ekmek

* **İşaret Sıfatları:** İsimleri işaret yoluyla belirtir.

Örnek:

* **Bu** kalem
* **Şu** ağaç
* **O** çocuk

* **Belgisiz Sıfatlar:** İsimleri belirsizlik yoluyla belirtir.

Örnek:

* **Bazı** insanlar
* **Birkaç** gün
* **Her** öğrenci

* **Soru Sıfatları:** İsimleri soru yoluyla belirtir.

Örnek:

* **Hangi** kitap?
* **Kaç** öğrenci?
* **Nasıl** bir ev?

İpucu:

Sıfat tamlamalarında tamlayan ve tamlanan yer değiştirebilir. Bu durumda anlam değişebilir veya anlatım bozukluğu oluşabilir. Örneğin: "Eski ev" ve "Ev eski" farklı anlamlara gelir.

**Sıfat Tamlamalarında Dikkat Edilmesi Gerekenler**

* Sıfat tamlamaları, isim tamlamalarıyla karıştırılmamalıdır. İsim tamlamalarında tamlayan ve tamlanan da isimdir.
* Bir isim, birden fazla sıfat tarafından nitelenebilir veya belirtilebilir.
* Sıfat tamlamaları, cümle içinde farklı görevlerde kullanılabilir (özne, nesne, tümleç vb.).

Yaygın Hata:

"Güzel mi güzel" gibi pekiştirilmiş sıfatların olduğu tamlamaları sıfat tamlaması olarak kabul etmeyi unutma.

**Özet**

* Sıfat tamlaması, bir ismin bir sıfat tarafından nitelendiği veya belirtildiği söz öbeğidir.
* Tamlayan sıfat, tamlanan isimdir.
* Sıfatlar, niteleme veya belirtme sıfatı olabilir.
* Sıfat tamlamaları, cümle içinde farklı görevlerde kullanılabilir.

Şimdi, sıfat tamlamalarıyla ilgili bir alıştırma yapmaya ne dersin? Örneğin, aşağıdaki cümledeki sıfat tamlamalarını bulabilir misin?

"Yüksek tepelerde yankılanan hüzünlü bir şarkı duyuldu."

🤔 İlgili Sorular:

Bu bilgi gerçek hayatta ne işime yarayacak?
Sıfat tamlamasının cümlenin anlamını nasıl etkilediğini bir örnekle açıklayabilir misin?
Zincirleme sıfat tamlaması diye bir şey var mıdır?

Oturum Bilgileri

💬 Sohbet