Çanakkale Zaferi’nin (1915) dünya tarihi açısından önemli birkaç sonucu vardı. Kısa ve anlaşılır şekilde özetleyeyim:
1) İttifakların stratejik hedefinin boşa çıkması
- Müttefik devletler (İngiltere ve Fransa) Boğazları ele geçirip Osmanlı’yı savaştan çekmek ve Rusya’ya deniz yoluyla yardım göndermek istemişti. Çanakkale bunu engelledi; Rusya’ya umut edilen lojistik destek sağlanamadı.
Örnek:
Örnek: Müttefiklerin İstanbul’u alıp Karadeniz’e açılma planı tutmadığı için Rusya’ya silah ve yiyecek gönderilemedi.
2) Rusya’daki durumun kötüleşmesi ve devrime dolaylı katkı
- Rusya’ya giden yardımların kesilmesi, Rus ordusunun zorlanması ve halkın sıkıntılarının artması, 1917’deki devrim sürecini hızlandıran etkenlerden biri oldu.
3) İtilaf devletlerinde siyasi sonuçlar
- Savaşın başarısızlığı İngiltere ve Fransa’da hükümetler ve askeri liderler üzerinde baskı yarattı; örneğin Winston Churchill’in itibarını geçici olarak zedeledi.
Yaygın Hata:
Çoğu öğrenci yanlışlıkla Çanakkale’yi sadece bir kara savaşı sanır; oysa hem deniz hem kara harekâtı birlikte yürütüldü ve denizde yaşanan başarısızlık da sonucu etkiledi.
4) Osmanlı’nın ve Türk liderliğinin prestij kazanması
- Osmanlı ordusunun direnişi imaj kazandı; özellikle Mustafa Kemal’in (Atatürk) askeri becerisi öne çıktı. Bu, ilerideki Türk Milli Mücadelesi için önemli bir zemin oluşturdu.
Örnek:
Örnek: Mustafa Kemal’in “Ben size taarruzu değil, ölmeyi emrediyorum” türünden emirlere verdiği örnekler, onun liderlik profilini güçlendirdi.
5) Yeni ulusal kimliklerin güçlenmesi (Avustralya ve Yeni Zelanda için)
- Anzak (ANZAC) birliklerinin Çanakkale’deki rolü, Avustralya ve Yeni Zelanda’da ulusal bilinç ve anma kültürünü (Anzac Day gibi) güçlendirdi. Bu cephe, bu ülkelerin ulusal tarihlerinde dönüm noktası sayılır.
İpucu:
Hatırlama ipucu: “Çanakkale = Boğazı kapattı, Rusya’ya yardımı kesti, yeni liderler ortaya çıktı” diye kısa bir özet akılda kalıcı olur.
6) Askerî dersler ve savaş anlayışında değişim
- Çanakkale, modern topçu, makineli tüfek ve savunma taktiklerinin önemini gösterdi; deniz gücünün tek başına zafer getirmediği, kara kuvvetleriyle koordinasyon gerektiği anlaşıldı. Bu, sonraki savaş planlarına etki etti.
7) Uzayan bir savaşa katkı ve sonuçlarının küresel etkisi
- Müttefiklerin hızlı bir zafer elde edememesi, I. Dünya Savaşı’nın daha uzun ve yıkıcı bir hale gelmesine katkıda bulundu. Dolayısıyla barış sonrası sınırlar ve siyasetler üzerinde de etkileri oldu.
Kısa toparlama: Çanakkale, sadece Türkiye için değil; Rusya’nın durumu, İngiltere–Fransa siyasetleri, Avustralya–Yeni Zelanda ulusal kimlikleri ve modern savaş anlayışı üzerinde belirgin etkiler yarattı.
🤔 İlgili Sorular:- Bu bilgi gerçek hayatta ne işime yarayacak?
- Çanakkale Zaferi’nin Atatürk’ün liderliğine ve sonraki Türk Kurtuluş Savaşı’na etkisi neydi?
- Deniz ve kara harekâtlarında başarısız olmanın teknik ve lojistik nedenleri nelerdi?