Akıllı Not Detayı

Açılar konumuzla ilgili detaylı notlar aşağıdadır. Bu notu okuduktan sonra videoyu izlemenize gerek kalmayacaktır.

---

Açılar Konusu Detaylı Notları

Açılar, geometrinin temel konularından biridir. İki ışının başlangıç noktalarının birleşmesiyle oluşan şekle açı denir. Başlangıç noktasına "köşe", ışınlara ise "açının kolları" denir.

1. Temel Geometrik Kavramlar ve Açı Ölçümü İçin Araçlar

Açıları anlamak için bazı temel geometrik kavramları bilmek önemlidir:

Nokta: Konumu olan ancak boyutu olmayan geometrik bir terim.
Doğru: Her iki yöne de sonsuza uzanan, genişliği olmayan düz çizgi.
Doğru Parçası: Bir doğrunun iki ucu sınırlı olan kısmıdır.
Işın: Bir noktadan başlayıp bir yöne doğru sonsuza uzanan doğrudur.

Açı Ölçer (İletki):
Açıları ölçmek için kullanılan araca "açıölçer" veya "iletki" denir. Bu aletler genellikle yarım daire veya tam daire şeklinde olup, üzerinde dereceleri gösteren bir ölçek bulunur.

<tip> Açıölçerler genellikle 0'dan 180 dereceye kadar iki yönlü bir sayı skalasına sahiptir. Doğru ölçüm yapmak için, açının bir kolunu 0 noktasına hizaladıktan sonra, diğer kolun hangi sayıyı gösterdiğine dikkat edin. Daima 0'dan başlayarak sayın. Özellikle iki skala olduğunda, iç veya dış skaladan hangisini kullanmanız gerektiği, 0'ı hangi koldan başlattığınıza bağlıdır. </tip>

2. Açıların Ölçü Birimi ve Gösterimi

Açıların ölçü birimi "derece"dir. Derece, küçük bir yuvarlak sembolü (°) ile gösterilir. Örneğin, 90 derece, 90° şeklinde yazılır. Bir tam dönüş 360 eş parçaya bölünmüştür ve her bir parça 1 derecedir.

Açıları Sembolle Gösterme:
Bir açının kendisi mesela A, B, C harfleriyle tanımlanıyorsa, bu açı ABC açısı olarak adlandırılır. Köşe her zaman ortadaki harf olur. Bu açının sembolü üzerine küçük bir şapka işareti (∠ABC veya ABCˆ ) ile gösterilir.
Açının ölçüsünü göstermek için ise başına 'm' (measure kelimesinden gelir, ölçü demektir) harfi ve etrafına parantez konulur. Örneğin; m(ABC) = 60° (ABC açısının ölçüsü 60 derecedir.)

3. Açı Çeşitleri

Açılar ölçülerine göre farklı isimler alır:

a. Tam Açı (360°)
Bir ışının kendi etrafında tam bir tur dönmesiyle oluşan açıdır. Ölçüsü 360°dir. Bir noktanın etrafındaki tüm açılar tam açı oluşturur.
<example> Bir saatin akrebinin veya yelkovanının başladığı noktaya geri dönene kadar yaptığı tam tur, 360 derecelik bir tam açıdır. </example>

b. Doğru Açı (180°)
Bir tam açının yarısıdır. Ölçüsü 180°dir. İki ışın, başlangıç noktaları aynı ve zıt yönlerde uzandığında doğru açı oluşturur. Düz bir çizgi de doğru açı temsil eder.
<example> Saatin 6:00'yı gösterdiği anda akrep ile yelkovan arasındaki açı doğru açıdır (180°). </example>

c. Dik Açı (90°)
Ölçüsü tam 90° olan açıdır. Doğru açının tam yarısıdır. Dik açılar genellikle açının köşesine yerleştirilen küçük bir kare sembolüyle gösterilir. İki ışın veya doğru dik açı oluşturduğunda, birbirlerine "dik"tir denir. Bu durum, baş aşağı bir "T" harfi (⊥) ile sembolize edilir. (Örn: AB ⊥ AC, AB ışını AC ışınına diktir).

d. Dar Açı (< 90°)
Ölçüsü 0°'den büyük ve 90°'den küçük olan açılardır.
(0° < Dar Açı < 90°)
<example> Saatin 10:00'u gösterdiği anda akrep ile yelkovan arasındaki açı, 90 dereceden küçük olduğu için dar açıdır. </example>

e. Geniş Açı (> 90° ve < 180°)
Ölçüsü 90°'den büyük ve 180°'den küçük olan açılardır.
(90° < Geniş Açı < 180°)
<example> Saatin 17:00'ı (5:00) gösterdiği anda akrep ile yelkovan arasındaki açı, 90 dereceden büyük olduğu için geniş açıdır. </example>

f. Eş Açılar
Ölçüleri birbirine eşit olan açılara "eş açılar" denir. Örneğin, 70°lik iki açı birbirine eştir.

4. Açı Ölçer (İletki) Kullanarak Açıları Ölçme ve Çizme

a. Açı Ölçme Adımları:
1. Açıölçerin merkezini (genellikle alt kenarının ortasındaki işaret) açının köşesine yerleştirin.
2. Açının bir kolunu, açıölçer üzerindeki 0° çizgisiyle (ölçekteki 0 noktasından başlayan çizgi) hizalayın.
3. Diğer kolun açıölçer üzerindeki hangi dereceyi gösterdiğine bakın. 0’dan başladığınız yöndeki sayıları okuduğunuzdan emin olun.

<common-mistake> Açıölçer kullanırken yapılan en yaygın hatalardan biri, 0 dereceden başlamak yerine 180 dereceden veya diğer skaladan okumaktır. Daima açının kolunu hizaladığınız 0 noktasından başlayarak sayın. Örneğin, açının sağ kolunu 0'a hizaladıysanız, içteki skala üzerindeki 0'dan başlayıp açının diğer kolunun gösterdiği sayıyı okuyun. </common-mistake>

b. Açı Çizme Adımları:
1. Bir başlangıç noktası belirleyin ve bu noktadan bir ışın çizin (açının ilk kolu). Bu nokta, açının köşesi olacaktır.
2. Açıölçerin merkezini bu köşeye yerleştirin ve ışını 0° çizgisiyle hizalayın.
3. Çizmek istediğiniz açının derecesine karşılık gelen noktayı açıölçer üzerinde işaretleyin.
4. Açıölçeri kaldırın ve başlangıç noktasından (köşeden) işaretlediğiniz noktaya doğru ikinci bir ışın çizin (açının ikinci kolu).

5. Saatler Üzerindeki Açılar

Saat üzerindeki akrep ve yelkovanın oluşturduğu açılar, açı çeşitlerini anlamak için güzel örneklerdir.

<tip> Bir saat kadranı 360°'lik tam bir açıdır. Bir saat kadranında 12 saat olduğu için, her iki saat arasındaki açı 360° / 12 = 30°'dir. Bu bilgi, saat üzerindeki açıları kolayca hesaplamanıza yardımcı olur. Akrep ile yelkovan arasındaki saat farkını 30 ile çarparak yaklaşık açıyı bulabilirsiniz. </tip>

Saat Örnekleri:

Saat 3:00: Akrep 3'te, yelkovan 12'de. Aradaki fark 3 saat (3 ile 12 arası). 3 x 30° = 90°. Bu bir dik açıdır.
Saat 6:00: Akrep 6'da, yelkovan 12'de. Aradaki fark 6 saat (6 ile 12 arası). 6 x 30° = 180°. Bu bir doğru açıdır.
Saat 10:00: Akrep 10'da, yelkovan 12'de. Aradaki fark 2 saat (10 ile 12 arası). 2 x 30° = 60°. Bu bir dar açıdır.
Saat 5:00 (17:00): Akrep 5'te, yelkovan 12'de. Aradaki fark 5 saat (5 ile 12 arası). 5 x 30° = 150°. Bu bir geniş açıdır.

6. Açılarla İlgili Problem Çözümü

Bir şekil üzerinde verilen açılarla ilgili problem çözerken, bilinen açı ölçülerini (dik açı 90°, doğru açı 180° gibi) kullanarak diğer açıları bulabilir ve türlerini belirleyebilirsiniz.

<example>
Yukarıdaki şekilde DF açısı 70°, CF açısı 55°, BF açısı 35°, AF açısı 20° olarak verilmiş olsun. Açılar köşesi F olan açılardır.

DFE açısı: 70°. 0° < 70° < 90° olduğundan dar açıdır.
CFE açısı: CFE açısı, CFD ve DFE açılarının toplamıdır. Eğer DFE 70° ve CFD başka bir açıysa (örneğin 55° gibi belirtilirse toplam 55+70=125 olurdu). Ancak burada CF açısının değeri 55 olarak verilmiş. Bu durumda CFE dediğinde F köşesinde CF'den E'ye kadar olan açıyı kastediyoruz. Eğer CFE'nin açısını birleşik olarak istiyorsa (ki video da öyle yapmış): 55 + 70 = 125°. 90° < 125° < 180° olduğundan geniş açıdır.
BFD açısı: BFD açısı, BFC ve CFD açılarının toplamıdır. 35° + 55° = 90°. Tam 90° olduğu için dik açıdır.
AFE açısı: AFE açısı, AF'den E'ye kadar uzanan çizgidir yani AF doğru parçasıdır. Bu durumda AFE açısı 180° olur. Bu bir doğru açıdır.
AFC açısı: 20° + 35° = 55°. 0° < 55° < 90° olduğundan dar açıdır.
AFD açısı: AFC ve CFD açılarının toplamıdır. 20° + 35° + 55° = 110°. 90° < 110° < 180° olduğundan geniş açıdır.
</example>

---