Akıllı Not Detayı

Merhaba! Bu not, 7. sınıf Türkçe dersi 1. dönem 1. yazılı sınavına hazırlık için videoda ele alınan konuları detaylı bir şekilde özetlemektedir. Bu notu okuduktan sonra videoya ihtiyacınız kalmayacak.

---

7. Sınıf Türkçe 1. Dönem 1. Yazılı Hazırlık Notu

#### 1. Yazılı Konuları ve Ağırlıkları
1. Sözcükte Anlam: Sınavda %100 oranında soru çıkacak. Paragraftaki kelimelerin anlamı istenecek ya da anlamı verilip kelimenin bulunması istenebilir.
2. Cümlede Anlam: Çok önemli bir konu. Özne, nesne, yüklem gibi ögelerle ilgili sorular gelebilir.
3. Parça Anlam (Paragrafta Anlam): %100, hatta %2000 oranında soru gelmesi bekleniyor. Okuduğunu anlama ve yorumlama becerisi önemlidir.
4. Fiiller ve Fiillerde Anlam Özellikleri: Konu anlatımına bu bölümden başlanmıştır ve önemli bir yer tutmaktadır.

#### 2. Fiiller (Eylemler)
Fiillerin diğer adı eylemlerdir. Ancak dil bilgisi dersinde sıklıkla çekimli fiil ifadesi kullanılır. Çekimsiz fiil diye bir şey yoktur. Sınavda "çekimli fiilleri bulun", "fiilleri bulun", "haber kipi", "dilek kipi" gibi ifadelerle karşılaşılırsa, hepsi fiili kastetmektedir.

##### A. Anlamına Göre Fiiller
Fiiller anlamına göre üçe ayrılır:
1. Kılıç Fiilleri (İş Fiilleri):
Öznenin kendi iradesiyle gerçekleştirdiği, bir nesneyi etkileyen fiillerdir.
Cümlede nesne alabilirler. Fiilin önüne "onu" sözcüğü getirilebiliyorsa, o fiil kılıç fiilidir.
<example>
Onu kılıyor. (Elbiseyi kılıyor)
Onu getirdi. (Kitabı getirdi)
Onu okudu. (Hikayeyi okudu)
Onu seviyor. (Arkadaşlarımı seviyor)
</example>
<common-mistake>
Kılıç fiillerini belirlerken "onu" sözcüğünü fiilden hemen önce getirmeyi unutmak. Eğer fiil "onu" sözcüğünü kabul ediyorsa, kılıç fiilidir. Yanlış: "getirdi" yerine "onu getirdi" demeden karar vermek. Doğrusu: "Onu getirdi" diyebildiğimiz için kılıç fiilidir.
</common-mistake>

2. Durum Fiilleri:
Öznenin iradesiyle gerçekleşen, ancak bir nesneyi etkilemeyen, öznenin içinde bulunduğu durumu bildiren fiillerdir.
Cümlede nesne alamazlar. Fiilin önüne "onu" sözcüğü getirilemez.
<example>
Onu duruyor. (Yanlış kullanım)
Onu uyuyor. (Yanlış kullanım)
Onu yürüyor. (Yanlış kullanım)
Onu gitti. (Yanlış kullanım)
</example>

3. Oluş Fiilleri:
Öznenin iradesi dışında kendiliğinden gerçekleşen, öznenin yapısında bir değişimi bildiren fiillerdir. Zamanla olan değişimleri ifade eder.
<example>
Yüzü kızardı.
Saçı uzadı.
Çocuk büyüdü.
Gözü morardı.
Dolaptaki elmalar çürüdü.
</example>
<tip>
Oluş fiilleri genellikle bir durumdan başka bir duruma geçişi, bir varlığın fiziksel özelliğindeki değişikliği anlatır ve bu değişim çoğu zaman öznenin kontrolü dışında gerçekleşir.
</tip>

##### B. Fiil Kipleri
Fiil kipleri iki ana başlığa ayrılır: Haber Kipleri ve Dilek Kipleri.

1. Haber Kipleri (Bildirme Kipleri):
Eylemin ne zaman yapıldığını (zaman anlamı) bildirirler.
Şimdiki Zaman (-yor): Eylemin şu anda yapıldığını bildirir.
Sev-i-yor.
Gelecek Zaman (-ecek, -acak): Eylemin gelecekte yapılacağını bildirir.
Sev-ecek.
Geniş Zaman (-r, -ar, -er, -ır, -ir, -ur, -ür): Eylemin her zaman yapıldığını veya genel bir durumu bildirir.
Sev-er.
Her bayram dostlarını arar. (Geniş zaman)
Duyulan Geçmiş Zaman (-mış, -miş, -muş, -müş): Eylemin başkasından öğrenildiğini veya sonradan fark edildiğini bildirir. (Başkalarından duyulur.)
Sev-miş.
Nasrettin Hoca pazara gitmiş. (Ben orada değildim, başkalarından duydum.)
Görülen Geçmiş Zaman (-dı, -di, -du, -dü, -tı, -ti, -tu, -tü): Eylemin yapıldığına şahit olunduğunu veya kesin olarak bilindiğini bildirir.
Sev-di.
Nasrettin Hoca pazara gitti. (Ben de oradaydım, gördüm.)
<common-mistake>
Geniş zamanın olumsuz çekimlerini karıştırmak. Örneğin, "anlamam" fiilinin geniş zaman olduğunu anlamak için olumluya çevirmelisiniz: "anlarım". Bu yüzden geniş zaman olarak kabul edilir. Aynı şekilde "geç kalmaz" -> "geç kalır", geniş zamandır.
</common-mistate>

2. Dilek Kipleri (Tasarlama Kipleri):
Eylemin yapılışında zaman anlamı yoktur. Bir dilek, istek, emir veya gereklilik bildirirler.
Gereklilik Kipi (-meli, -malı): Eylemin yapılmasının gerekli olduğunu bildirir.
Sev-meli.
Araç kullanırken daha dikkatli olmalısın. (Gereklilik kipi)
Şart Kipi (-se, -sa): Eylemin bir şarta bağlı olduğunu bildirir.
Sev-se.
Keşke herkes senin gibi anlayışlı olsa. (Şart kipi)
İstek Kipi (-e, -a): Eylemin yapılmasını istenildiğini bildirir.
Sev-e (ben seve), Sev-el-im (biz sevelim).
Birbirimize karşı daha kibar davranalım. (İstek kipi)
Emir Kipi (Ek yoktur, şahıs ekleriyle ifade edilir): Eylemin yapılmasını emreder.
Sev (sen sev).
Gelin, oturun, susun vb.

##### C. Fiilde Anlam Kayması
Fiilin çekimlendiği kipten farklı bir zamanda veya anlamda kullanılmasıdır.
<example>
"Yarın Ankara'ya gidiyor." (Fiil şimdiki zaman kipiyle çekimlenmiş, ancak "yarın" kelimesi cümlenin gelecek zaman anlamı taşıdığını gösterir. Doğrusu "Yarın Ankara'ya gidecek" olmalıdır.)
</example>

#### 3. Anlam Bilgisi
1. Koşul Anlamı: Bir eylemin gerçekleşmesinin başka bir eylemin gerçekleşmesine bağlı olduğunu ifade eden cümlelerdir. Genellikle "-sa, -se" eki kullanılır.
<example>
Ödevlerini yaparsan dışarı çıkabilirsin.
Yemeğini yersen oyun oynayabilirsin.
</example>

2. Benzetme: Bir durumun veya nesnenin niteliğini açıklamak için başka bir şeye benzetilmesidir. Genellikle "gibi" sözcüğü kullanılır.
<example>
Annesinin dişleri inci gibiydi.
Bulutlar pamuk gibi sıralanmıştı.
Altın gibi kalbi var.
</example>

3. Karşılaştırma: İki veya daha fazla varlık, kavram veya durum arasındaki benzerlik veya farklılıkların belirtilmesidir. Genellikle "daha," "en," "kadar" gibi kelimeler kullanılır.
<example>
İstanbul, Ankara'dan daha kalabalıktır.
En kalabalık şehir İstanbul'dur.
</example>

4. Grafik Yorumlama ve Yargı Çıkarma: Verilen bir grafik veya tablodan anlamlı sonuçlar çıkarmak.
<example>
2024 yılında kırtasiye satış grafiği (Defter %40, Kitap %10, Silgi %20, Kalem %30):
En çok defter satılmıştır.
En az kitap satılmıştır.
Kalem, silgiden daha çok satılmıştır.
</example>
<tip>
Bir grafiği yorumlarken, en yüksek ve en düşük değerleri belirlemek, karşılaştırmalar yapmak ve genel eğilimleri ifade etmek önemlidir.
</tip>

5. Deyimler: Genellikle gerçek anlamından uzaklaşarak ilgi çekici ve özgün bir anlatım kazanan, kalıplaşmış söz gruplarıdır.
Deyimler, cümleye kattığı anlamla birlikte açıklanmalıdır.
<example>
"Hata yapmamak için kılı kırk yarıyordum."
Anlamı: Çok titiz ve ayrıntılı bir şekilde incelemek, davranmak.
"Onun bu tavrı hepimizi çileden çıkardı."
Anlamı: Çok kızdırmak.
</example>
<common-mistake>
Deyimlerin anlamını açıklarken başka bir deyimle veya mecaz anlamıyla ifade etmek yerine tam tanımını yapmalısınız. Örneğin, "çileden çıkarmak" için "delirtti" yerine "çok kızdırmak" demek daha doğru ve açıklayıcıdır.
</common-mistake>

#### 4. Söz Sanatları
1. Benzetme (Teşbih): Bir şeyi, niteliklerini daha iyi açıklamak için başka bir şeye benzetmektir. Genellikle "gibi" sözcüğü kullanılır.
<example>
Vatanımızı cennete benzetmiş.
Altın gibi kalbi var.
</example>

2. Kişileştirme (Teşhis): İnsan dışındaki canlı veya cansız varlıklara insana özgü nitelikler kazandırmaktır.
<example>
Kalemler çok üzgündü. (Kalemler üzülmez)
Dağlar ellerine karlı başını aldı. (Dağların eli ve başı yoktur)
Erzincan ağlar. (Şehir ağlamaz)
Papatyaların yüze gülmesi. (Papatyalar gülmez)
</example>

3. Konuşturma (İntak): İnsan dışındaki varlıkları konuşturma sanatıdır. Konuşturma sanatının olduğu her yerde kişileştirme sanatı da vardır.
<example>
Kalem iki nokta üst üste: "Merhaba," dedi Silgi'ye.
</example>

4. Abartma (Mübalağa): Bir şeyi olduğundan çok daha büyük, küçük, az veya fazla göstermektir.
<example>
Dünyalar kadar ödevim var. (O kadar çok ödev olamaz)
</example>

5. Tezat (Karşıtlık): Birbirine zıt duygu, düşünce veya durumları bir arada kullanmaktır.
<example>
"Ağlarım aklıma geldikçe gülüştüklerimiz." (Ağlamak ve gülüşmek zıt kavramlardır.)
</example>

#### 5. Anlatım Biçimleri
1. Açıklama: Bilgi vermek, öğretmek amacıyla kullanılan anlatım biçimidir. Ders kitapları genellikle açıklayıcı anlatım içerir.
<example>
Fen dersindeki bir tanım veya bilgi metni.
</example>

2. Betimleme: Bir varlığın, yerin veya olayın özelliklerini okuyucunun zihninde canlandıracak şekilde anlatmaktır. Adeta bir fotoğraf karesi çizilir.
<example>
"Sarı saçlı, mavi gözlü, kırmızı tişörtlü bir çocuk..."
"Yeşillere bürünmüş girintili çıkıntılı kıyılar ak köpüklü dalgaların okşadığı kumsallarla koyun koyuna..."
</example>

3. Öyküleme: Bir olayı veya olaylar zincirini anlatan anlatım biçimidir. Bir video hikaye gibi akıp gider.
<example>
"Ahmet dışarı çıktı. Ardından bir ses duydu. Onu annesi çağırıyordu..."
</example>

4. Tartışma: Bir konu hakkındaki farklı görüşleri ortaya koyarak okuyucuyu ikna etmeye çalışan anlatım biçimidir. Sohbet havasında bir düşünce alışverişi söz konusudur.

#### 6. Düşünceyi Geliştirme Yolları
1. Tanımlama: Kavramın ne olduğunun açıklanmasıdır. "Bu nedir?" sorusuna cevap verir.
2. Örneklendirme: Anlatılan düşünceyi daha anlaşılır kılmak için örnekler verilmesidir.
<example>
Mozart, Hemingway, Picasso, Newton gibi ünlü kişilerin hayvanseverlikleri örnek olarak verilmiştir.
</example>
3. Sayısal Verilerden Yararlanma: Düşünceyi desteklemek için istatistiksel bilgiler, sayılar veya oranlar kullanılmasıdır.
4. Tanık Gösterme: Bir düşünceyi desteklemek için alanında uzman veya tanınmış bir kişinin sözünü, düşüncesini aktarmaktır.

#### 7. Metnin Konusu ve Ana Düşüncesi
1. Metnin Konusu: Metinde üzerinde en çok durulan, sıklıkla tekrar edilen kavram veya yargıdır. Metnin genel olarak neden bahsettiğidir. Anahtar kelimelerden bulunabilir.
<example>
Metindeki anahtar kelime "paylaşmak" olduğu için konusu: "Paylaşmanın önemi/gerekliliği/güzelliği."
</example>

2. Metnin Ana Düşüncesi (Ana Fikri): Yazarın okuyucuya vermek istediği temel mesajdır. Yazarın metni yazma amacıdır.
<example>
Konusu "paylaşmak" olan metnin ana düşüncesi: "Mutlu ve anlamlı bir yaşam, insanın yaşamını başkalarıyla paylaşmasıyla mümkündür."
</example>

#### 8. Sözcükte Anlam (Tanım Eşleştirme)
Verilen tanımlara uyan kelimeleri metinden bularak eşleştirmektir.
<example>
Uzay adamı -> Astronot
Bir kimsenin belli bir sürede veya hayat boyu edindiği bilgiler -> Deneyim
Bilimsel gerçeği göstermek, varsayımı kanıtlamak amacıyla yapılan işlem -> Deney
İnsanların yer çekimi olmayan ortamda çalışabildiği yapay uydu -> Uzay istasyonu
</example>
<tip>
Verilen tanımı metindeki bir kelimenin yerine koyarak cümlenin anlamının bozulup bozulmadığını kontrol etme (yerine koyma yöntemi) bu tür sorularda çok etkilidir.
</tip>

#### 9. Yazma, Konuşma ve Dinleme Sınav Taktikleri

##### A. Yazma Sınavı Taktikleri
Giriş-Gelişme-Sonuç: Yazınızı planlı bir şekilde oluşturun. İlk paragrafta konuya giriş yapın, gelişme bölümünde konuyu detaylandırıp örneklendirin, sonuç bölümünde ise özetleyerek bitirin.
Satır Başı ve Başlık: Her paragrafın başında satır başı yapın. Yazınızın sonuna mutlaka uygun bir başlık koyun.
Yazım ve Noktalama: Yazım kurallarına ve noktalama işaretlerinin kullanımına özen gösterin.
Kelime Seçimi: Anlamsız veya yabancı kelimelerden kaçının. Doğru ve etkileyici ifadeler kullanın.

##### B. Konuşma Sınavı Taktikleri
Ses Tonu: Konuşurken ses tonunuzu iyi ayarlayın, ne çok yüksek ne de çok alçak konuşun.
Yabancı Sözcük Kullanımı: Konuşmanızda mümkün olduğunca yabancı sözcük kullanmaktan kaçının.
Kısa Cümleler: Anlaşılır olmak için kısa ve net cümleler kurun.
Vücut Dili: Jest ve mimiklerinizi (vücut dilinizi) etkili bir şekilde kullanarak anlatımınızı güçlendirin.

##### C. Dinleme Sınavı Taktikleri
5N1K: Anlatılan metinde "Ne, Nerede, Ne zaman, Nasıl, Niçin, Kim" sorularının cevaplarına odaklanın ve bunları not alın.
Önemli Bilgiler: Metindeki tarihleri ve özel isimleri mutlaka not alın. Bu tür bilgiler genellikle soruların cevabını oluşturur ve dinlediğinizi anlamanıza yardımcı olur.
<tip>
Dinleme sınavlarında pasif dinleyici olmak yerine, önemli gördüğünüz yerlerin notunu alarak aktif bir dinleyici olmak, başarı oranınızı artıracaktır.
</tip>

---
Umarız bu detaylı not, yazılı sınavınızda size yardımcı olur! Başarılar dileriz!